MINH THỊ
NGƯỜI QUỐC GIA ĐẶT QUYỀN LỢI CỦA TỔ QUỐC VÀ DÂN TỘC LÊN BẢN VỊ TỐI THƯỢNG CHỨ KHÔNG TRANH QUYỀN ĐOẠT LỢI CHO CÁ NHÂN, PHE NHÓM, ĐẢNG PHÁI HAY BẦY ĐÀN TÔN GIÁO CỦA M̀NH.
NGƯỜI QUỐC GIA BẢO VỆ LĂNH THỔ CỦA TIỀN NHẦN, GIỮ G̀N DI SẢN VĂN HÓA DÂN TỘC, ĐĂI LỌC VÀ KẾT HỢP HÀI H̉A VỚI VĂN MINH VĂN HÓA TOÀN CẦU ĐỂ XÂY DỰNG XĂ HỘI VÀ CON NGƯỜI VIỆT NAM PHÙ HỢP VỚI XU THẾ TIẾN BỘ CỦA NHÂN LOẠI.(1)
Email: kimau48@yahoo.com or kimau48@gmail.com. Cell: 404-593-4036. Facebook: Kim Âu
֎ Kim Âu ֎ Tinh Hoa ֎ Chính Nghĩa
֎ Biệt kích trong gịng lịch sử
֎֎֎֎֎֎֎
֎ Tham Khảo ֎ Thời Thế ֎ Văn Học
֎ LƯU TRỮ BÀI VỞ THEO THÁNG/NĂM
֎ 07-2008 ֎ 08-2008 ֎ 09-2008 ֎ 10-2008
֎ 11.2008 ֎ 11-2008 ֎ 12-2008 ֎ 01-2009
֎ 02-2009 ֎ 03-2009 ֎ 04-2009 ֎ 05-2009
֎ 06-2009 ֎ 07-2009 ֎ 08-2009 ֎ 09-2009
֎ 10-2009 ֎ 11-2009 ֎ 12-2009 ֎ 01-2010
֎ 03-2010 ֎ 04-2010 ֎ 05-2010 ֎ 06-2010
֎ 07-2010 ֎ 08-2010 ֎ 09-2010 ֎ 10-2010
֎ 11-2010 ֎ 12-2010 ֎ 01-2011 ֎ 02-2011
֎ 03-2011 ֎ 04-2011 ֎ 05-2011 ֎ 06-2011
֎ 07-2011 ֎ 08-2011 ֎ 09-2011 ֎ 10-2011
֎ 11-2011 ֎ 12-2011 ֎ 01-2012 ֎ 06-2012
֎ 12-2012 ֎ 01-2013 ֎ 12-2013 ֎ 03-2014
֎ 09-2014 ֎ 10-2014 ֎ 12-2014 ֎ 03-2015
֎ 04-2015 ֎ 05-2015 ֎ 12-2015 ֎ 01-2016
֎ 02-2016 ֎ 03-2016 ֎ 07-2016 ֎ 08-2016
֎ 09-2016 ֎ 10-2016 ֎ 11-2016 ֎ 12-2016
֎ 01-2017 ֎ 02-2017 ֎ 03-2017 ֎ 04-2017
֎ 05-2017 ֎ 06-2017 ֎ 07-2017 ֎ 08-2017
֎ The Invisible Government Dan Moot
֎ The Invisible Government David Wise
֎ Giáo Hội La Mă:Lịch Sử và Hồ Sơ Tội Ác
֎ Secret Army Secret War ֎ CIA Giải mật
֎ Nhật Tiến: Đặc Công Văn Hóa?
֎ Cám Ơn Anh hay Bám Xương Anh
֎ Chống Cải Danh Ngày Quốc Hận
֎ Tṛ Đại Bịp: Cứu Lụt Miền Trung
֎ Kim Âu ֎ Tinh Hoa ֎ Chính Nghĩa ֎ Đà Lạt ֎ Bài Của Kim Âu ֎ Báo Chí ֎ Dịch ֎ Tự Điển ֎Tiếng Việt ֎ Learning ֎ Sports ֎ Chính Nghĩa Việt Blogspot ֎ Sports ֎ Video/TV ֎ Lottery֎ Diễn Đàn ֎ Tác Phẩm ֎ Tác Gỉa
v WhiteHouse vNationalArchives vFedReBank
v Federal Register vCongr Record v CBO
v US Government vCongressional Record
v C-SPAN v VideosLibrary vNational Pri Project
v JudicialWatch vReuter vAP vWorld Tribune
v RealClearPoliticsvZegnetvLawNewsvNYPost
v MediaMattersvSourceIntelvNewsupvIntelnews
v GlobalSecvGlobalIntelvEnergyv
v NationalReviewv Hill v Dailly vStateNation
v Infowar vTownHall vCommieblaster vExaminer
v MediaBiasFactCheck vFactReport vPolitiFact
v MediaFactCheck v FactCheck v Snopes
v OpenSecret v SunlightFoundation vVeteran
v New World Order vIlluminatti News vGlobalElite
v New Max v CNSv Daily Storm v ForeignPolicy
v Observe v American Progress vFair vCity
v Guardian vPolitical Insider vLaw vMedia
v RamussenvWikileaksvFederalist
v The Online Books vBreibart vInterceipt
v AmericanFreePress vPoliticoMagvAtlantic
v National Public Radio vForeignTrade vSlate
v CNBC vFoxvFoxAtl vOAN vCBS vCNN
v Federation of American Scientist v Millenium
v Propublica vInter Investigate vIntelligent Media
v Russia Newsv Tass Defense vRussia Militaty
v Science&Technology vACLU Ten v Gateway
v Open Culture v Syndicate v Capital Research
v Nghiên Cứu Quốc Tế v Nghiên Cứu Biển Đông
v Thư Viện Quốc Gia 1 vThư Viện Quốc Gia
v Học Viện Ngoại Giao v Tự Điển BKVN
v Ca Dao Tục Ngữ v Học Viện Công Dân
v Bảo Tàng Lịch Sử v Nghiên Cứu Lịch Sử
v Dấu Hiệu Thời Đại v Văn Hiến v Sách Hiếm
v QLVNCH v Đỗ Ngọc Uyển v Hợp Lưu
v Thư Viện Hoa Sen v Vatican? v Roman Catholic
v Khoa HọcTV v Đại Kỷ Nguyên v Đỉnh Sóng
v Viễn Đông v Người Việt v Việt Báo v Quán Văn
v Việt Thức v Việt List v Việt Mỹ v Xây Dựng
v Phi Dũng v Hoa Vô Ưu v Chúng Ta v Eurasia
v Việt Tribune v Saigon Times USA v Thơ Trẻ
v Người Việt Seatle v Cali Today v
v Dân Việtv Việt Luận v Nam Úcv DĐ Người Dân
v Tin Mới vTiền Phong v Xă Luận vvv
v Dân Trí v Tuổi Trẻv Express v Tấm Gương
v Lao Động vThanh Niên vTiền Phong
v Sai Gon Echo v Sài G̣n v Thế Giới
v ĐCSVN v Bắc Bộ Phủ v Ng T Dũng v Ba Sàm
v Văn Học v Điện Ảnh v Cám Ơn Anh
September 2017
Tờ Báo
Tràng Thiên
(Trích từ báo Bách Khoa số 217 năm 1966, số đặc biệt kỷ niệm 100 năm báo chí Việt Nam. Tràng Thiên là bút hiệu khác của nhà văn Vơ Phiến)
Chính trị cao, không ăn thua
Trong làng báo có năm ba sự kiện kỳ cục mà có ư nghĩa. Nó cho ta biết về bản chất của tờ báo, về thực chất các thứ nhu cầu mà tờ báo mong thỏa măn.
Chẳng hạn ở Sàig̣n này mấy năm trước đây bán chạy nhất là tờ Sàig̣n mới, một tờ báo không có ǵ xuẩt sắc hết. Thậm chí từng có nhiều lời nói qua nói lại về bà Bút Trà: hoặc đề cập tới tŕnh độ kiến thức của bà, hoặc công kích lối cạnh tranh bằng tặng ảnh tặng h́nh, hoặc ám chỉ những hoạt động của bà bên cạnh giới cầm quyền hồi ấy v.v...
Nhưng rồi sau bà, bây giờ các tờ báo ấn hành nhiều nhất chắc chắn cũng lại na ná như tờ Sàig̣n mới trước kia. Nghĩa là cũng bài vở hời hợt, tin tức đa phần nhảm nhí lặt vặt, chiếm nhiều chỗ nhất là những truyện để giải trí, về mặt chính trị th́ vô thưởng vô phạt, không có những bài xă luận chiến đấu nầy lửa, không nhằm tác động đến dư luận để ủng hộ hay chổng đối một khuynh hướng chính trị nào v.v... Và những tờ báo ấy bán chạy không cần tặng h́nh hay hoạt động ṿng ngoài của người chủ nhiệm.Vậy th́ yếu tổ thành công ở đâu ? Ở ngoài cái chỗ tầm thường và ba phải ấy chăng ? — Vô lư! Ở đời ai nấy đều muốn chọn cái ǵ xuất sắc chứ ai lại đi chọn cái tầm thường, và ba phải đâu phải là một thái độ hấp dẫn ? Thế thường ai cũng nghĩ vậy, cho nên để ư mà xem chúng ta thấy gần đây, — trong cái giai đoạn mà nhật báo tranh nhau đua nở — trên những tờ quảng cáo to tướng ở các bờ tường đô thành, có những tờ báo giới thiệu một bộ biên tập cực kỳ hùng hậu, gồm toàn những bằng cấp cao, những văn tài nổi tiếng, có những tờ báo khác giới thiệu một chương tŕnh tranh đấu cấp tiến với một bộ biên tập gồm những chính khách có thành tích, lại đoan chắc với độc giả sẽ sẵn sàng vào tù bất cứ lúc nào v́ tư tưởng. Bằng cấp và văn tài bảo đảm cho giá trị bài vở, “dám vào tù” bảo đảm cho lập trường v́ dân v́ nước; thế là nhất rồi, c̣n đ̣i ǵ nữa ? Vậy mà rốt cuộc nhiều tờ báo xuất sắc như thế đă lần lượt thất bại. Bài vở cao siêu không thu hút được quảng đại quần chúng, mà một thái độ hùng hổ, một nhiệt t́nh chính trị sôi nổi cũng không có hấp lực lâu bền : nó có thể gây xao động một lúc nào đó, nhưng không lôi cuốn nổi quần chúng theo ḿnh măi măi. Măi măi quần chúng vẫn chỉ theo được những tờ báo không lập trường nồng nhiệt, đăng tin tạp nhạp, truyện hời hợt v.v...
Như vậy có phải là v́ độc giả xứ ta kém cỏi, chậm tiến không ? Năm 1953 ở Hoa Kỳ có kẻ mở cuộc điều tra, hỏi độc giả xem có nên bớt đi chút ít những tin tức địa phương chăng; 14% không trả lời, 78% cực lực phản đối. Từ 1948 đến 1954 có tám cuộc điều tra để biết độc giả thích mục nào nhất trong tờ báo, kết quả vẫn luôn luôn là mục tin tức địa phương. Địa phương th́ có ǵ quan trọng đâu, bất quá là những tai nạn lưu thông, những vụ nhà cháy, những vụ trộm cướp, án mạng, những cuộc đánh ghen, những vụ ly dị, hoặc trẻ con ngă xuống giếng, hoặc người lớn chán đời quyên sinh v.v... Vậy chứ có ǵ, thế mà được ham chuộng nhất. Ở Pháp, trong hai người đọc báo chỉ có một người liếc mắt đến chính trị, (20% độc giả th́ tuyệt nhiên không hề ngó ngàng tới cái mục đáng ghét ấy); trái lại mục tin vặt của tờ France-Soir không có một ai bỏ qua.
Tờ France Soir tiêu biểu cho sự thành công của nhật báo Pháp hiện thời. Theo t́nh h́nh năm 1962 th́ đó là tờ nhật tŕnh độc nhất của Pháp ấn hành trên một triệu số. Nó thuộc vào loại báo tin tức, không phải là loại báo nghị luận. C̣n ở Mỹ th́ sự mê say tin tức, nhất là tin giật gân, lại càng nổi bật rơ ràng hơn bất cứ ở xứ nào. Gần đây thịnh hành nhất là loại báo đặc biệt gọi là tabloid, thứ báo khổ nhỏ, ảnh nhiều, lời ít (nghị luận dĩ nhiên là rất hiếm hoi), như các tờ New-York Daily news, Daily mirror...
Xem h́nh và đọc tin vặt địa phương th́ cố nhiên là không cần phải vất vả t́m đến các văn tài lỗi lạc và các chính khách dám vào tù. V́ vậy mà những tờ báo “đứng đắn”, khuynh tả cũng như khuynh hữu, đều bị bỏ rơi : sổ ấn hành của các tờ Humanité, Le Monde không được một phần sáu của tờ France Soir.
*
Càng văn minh càng nhảm
Kỳ cục hơn nữa là càng tiến bộ, càng văn minh, người ta càng ít “đứng đắn” càng ham thích những cái nhảm nhí.
Ngày trước, báo chí là cái ǵ quan trọng lắm. Người ta không nghĩ dùng cơ quan ngôn luận đề quảng cáo nước hoa, thuốc lá, nước ngọt, hay để giải trí cho đàn bà con trẻ. Cơ quan ngôn luận phải là phương tiện để các ông Huỳnh Thúc Kháng, Nguyễn An Ninh v.v... đấu tranh, để các ông Phạm Quỳnh, Nguyễn Văn Vĩnh phổ biến kiến thức văn hóa Âu Tây. Ở bên Pháp, những tờ Ami du peuple, Révolution de Paris, Tribune du peuple của những nhà chính trị như Marat, Desmoulins, v.v... rồi tiếp đến các tờ Action Francaise của Charles Maurras và Léon Daudet, L’homme libre của Clémenceau cũng có sứ mệnh cao cả như vậy. Báo chí như thế nhằm phổ truyền tư tưởng, hướng dẫn dư luận, đấu tranh chính trị (presse d‘idées, presse à opinions, presse politique).
Loại báo chí đó lần hồi lụn bại, từ sau thế chiến thứ nhất đến nay. Có tờ mất tích, có tờ ngẳc ngoải sống bằng cách ăn thâm vào quỹ của đảng phái hay nhờ tiền quyên góp của đảng viên, hay nhờ sự tài trợ của chánh phủ. Uy tín của nó vẫn cao, các vị nghị sĩ, các ngài bộ trưởng, các viên chức trong chính quyền và các nhà trí thức vẫn nghiên cứu nó, bàn tán về nó. Trông nó khả kính lắm, nhưng nó đang khốn đốn với cái vẻ khả kỉnh ấy.
Tiêu biểu cho t́nh trạng của loại báo chính trị là trường hợp của các cơ quan của đảng Cộng sản. Ở Pháp, hai mươi năm trước đây, đảng Cộng sản có mười lăm tờ báo, in ra một triệu rưỡi số đến 1958 đảng ấy chỉ c̣n lại sáu tờ báo, in ra độ nửa triệu số. Quan trọng như tờ Humanité th́ sa sút, cỡ nhỏ như các tờ dịa phương (La République ở Lyon, tờ Allobroges ở Grenoble, tờ Patriote ở Saint Etienne v.v.) th́ phải đ́nh bản. Trong hai mươi năm ấy, ai cũng biết ảnh hưởng và lực lượng của đảng cộng sản Pháp không hề suy giảm theo đà các cơ quan ngôn luận của họ, cho nên không thể lấy việc này đề giải thích việc kia.
Ấy, tất cả cố gắng của một đảng lớn có tầm hoạt động quốc tế như thế mà không thề cứu văn nổi cơ quan tranh đấu của nó, huống chi là các nhóm chánh trị, các hiệp hội văn hóa, văn nghệ nho nhỏ, hay các tư nhân. Thôi th́ tha hồ đua nhau tàn lụi, cả nhật báo chính trị như Cesoir, L’Aube cả tạp chí tư tưởng như Mercure de France, Lettres Nouvelles v.v. Nổi danh như cồn, hợp thời và ăn khách như J.P. Sartre cũng phải chịu để cho tờ Les temps modernes điêu đứng ngắc ngoải.
Trong khi ấy, một loại báo chí khác tràn lan như nước lụt, chiếm mất hết quần chúng : đó là loại báo chí chuyên khai thác những tin bất ngờ, xúc động, chuyện giải trí, phổ biến tóm tắt bằng lối viết vui vui những kiến thức phổ thông, chỉ vẽ cho phụ nữ cách bày biện nhà cửa, tiếp đăi khách khứa, mách cho họ mấy món trang phục mới, loan tin màn ảnh, thể thao, kịch trường v.v... (presse d,information, presse de distraction). Các tờ Paris Match, Sélection du Reader's digest, L'Echo des Francaises, Marie Claire, L’Echo de la mode v.v. đều in ra trên triệu số, gấp năm tờ L’Express, gấp vài mươi lần các tờ Mercure de France, Les temps modernes.
Nói rằng hạng b́nh dân bao giờ cũng đông hơn hạng trí thức, kẻ thích đọc cái dễ bao giờ cũng nhiều hơn kẻ chịu đọc cái khó khăn cao xa, nói vậy cũng có lư. Nhưng hạng ít tại sao lại cứ ít dần đi măi ? Xă hội càng ngày càng khai hóa, số người được học hỏi, có bằng cấp tăng lên vùn vụt, dẫu sánh với hạng thất học, thành phần đọc báo khó có ít th́ ít nhưng vẫn tăng thêm mới phải. Đằng này đă không tăng mà lại giảm. Trước kia hạng độc giả ấy c̣n nuôi nổi những tờ báo đứng đắn, bây giờ lực lượng bé nhỏ của họ không đủ nuôi nổi chúng nữa.
Ở xứ ta, mức độ văn minh chưa bằng người, nhưng sự diễn biến của t́nh h́nh báo chí cũng biểu lộ một chiều hướng không khác ở xứ người. Những cơ quan ngôn luận “đứng đắn”, hoặc văn nghệ, hoặc chính trị, hoặc nhằm phát huy một ư thức hệ nào, những cơ quan ngôn luận của các văn hào và các chí sĩ, coi bộ càng ngày càng thêm gian nan. Bởi thế các vị chủ trương thường “góp ư” với chính quyền về những biện pháp, kế hoạch, chương tŕnh nâng đỡ văn hóa. Trong khi ấy các tờ báo phổ thông, giải trí, phụ nữ v.v... tha hồ thành công, hốt bạc vô kể, chỉ cần về phía chính quyền một cái giấy phép và những “bông” mua giấy là đủ.
Thỉnh thoảng có những nhà văn nhà báo đi ra thăm năm ba tỉnh miền Trung, mừng rỡ phát giác rằng : ở ngoài Trung người ta chịu khó lắm, biết chọn đọc những cái “đứng đắn”. Ḍ t́m bắt gặp được long mạch, được chỗ trú ẩn của sự “đứng đắn”, có người giải thích tại v́ miền Trung là đất cách mạng, đất của chính trị, của tư tưởng, tại v́ miền Trung nghèo nên dân cư chịu khó nhọc, không ngại những suy cứu kiên tŕ v.v., người ta hy vọng sự “đứng đắn” sẽ ở yên nơi đó măi để mong sở cậy.
Thực ra, “đứng đắn” đâu có quê hương ở miền Trung. Nước Mỹ là xứ quần chúng ham vui, đọc báo tin tức mạnh nhất, mà theo chỗ nhận xét của Pierre Denoyer, chủ bút tờ Sélection du Reader's Digest, th́ ở những thành phố nhỏ họ cũng có lưu ư nhiều hơn đến loại báo “đứng đắn”. Người ở Sàig̣n đi ra các tỉnh lỵ ngoài Trung rồi so sánh cảm tưởng có lẽ cũng có chỗ đại loại như người so sánh Nữu-ước với tỉnh nhỏ ở Mỹ.
Như vậy hóa ra ngày xưa số người đọc báo tư tưởng nhiều, ngày nay số đó ít đi ; ở những chỗ xa xôi thưa thớt số người đó nhiều, mà ở chỗ thủ đô văn minh, đông đúc, số đó lại ít đi. Báo chí hồi trước nặng về nhiệm vụ khai hóa, bây giờ đa số lại nặng về giải trí.
*
Chuyện nhảm vô hộp
Giải được trí óc khỏi sự buồn nản (ennui), cần hơn hết là mối tương giao giữa người với người.
Sống lẻ loi, người ta ủ rũ, khổ sở, cảm thấy tất cả cái vô vị, phi lư của cuộc đời. Sự tiếp xúc lẫn nhau làm khuây khoả cảm tưởng ấy. Tiếp xúc khắng khít được như trong ái t́nh là quí. Nếu không, con người cũng cần gần gũi nhau, cần đến hơi nóng của nhau. Tụ tập bạn bè, tán dóc, nhậu nhẹt, căi nhau những chuyện đâu đâu không ăn thua ǵ tới công việc làm ăn thiết thực hàng ngày..., thế rồi giải tán, không được tích sự ǵ ; hôm sau, buồn buồn, lại t́m nhau, lại đấu hót nhảm nhí nữa. Không có kết quả nào, không được tích sự ǵ, nhưng mà cần thiết. Không có thế, đời sống như mất quân b́nh, như hết sinh thú.
Trong cái truyện ngắn Các v́ sao (Les étoiles) của Alphonse Daudet, cậu bé chăn cừu khổ sở hết sức v́ thiếu người để nói chuyện. Cậu ta không nói chuyện nhảm được v́ thiếu người, cái đó dễ hiểu ; trong cuộc sống giữa xă hội văn minh ngày nay thường khi người ta lại bị cái nạn lẻ loi ở giữa đám đông, ở những đô thị lớn, ai nấy sống bên nhau mà không quen nhau. Tương giao bị tắc nghẽn, con người lủi thủi một ḿnh, u uất, giữa cái tập thể náo nhiệt, làm mệt tinh thần. Từ ngày thôn quê ở ta bị mất an ninh, dân làng kéo về tỉnh, về thủ đô, một số đông đă biết đến thảm trạng ấy. Nhất là những người tuổi tác, quen với tập tục ở đồng quê, không thích ứng dễ dàng được với hoàn cảnh ấy. Những ông cụ bà cụ này có con cháu t́m được công ăn việc làm ở Sàig̣n, rước họ về, ban đầu họ cũng thấy vui vui, về sau rồi than thở kêu trời, nằng nặc đ̣i về quê. Ở đô thị, các cụ khô héo mất. Các cụ nhớ khung cảnh xóm làng, nhớ ruộng nhớ vườn, nhớ bóng cây hơi gió, nhớ con gà con lợn v.v..., thứ nhất là nhớ bà con xóm diềng. Ở quê, ai nấy đều quen biết nhau, buồn buồn các cụ đi từ đầu làng tới cuối xóm, chỗ nào cũng gặp kẻ chào hỏi, cũng có thể ngừng lại chuyện tṛ, những việc riêng tư trong từng gia đ́nh, nhất nhất đều có thể làm đề tài bàn bạc chung cho cả xă. Cuộc sống xă hội ấm áp lên. Lạc về đô thị, các cụ lơ láo, hiu quạnh.
Không những các cụ mà ai nấy đều thế. Trong các khu phố chật ních người, thiên hạ chen chúc nhau mà xa lạ hẳn nhau. Con người của xă hội văn minh, của thế kỷ XX, lần lần trở nên cô độc ngay giữa đồng loại. Không nối được tương giao trực tiếp, người đô thị t́m kiếm, gây ra những h́nh thức tương giao gián tiếp. Tờ báo, bây giờ nó trở nên một h́nh thức như thế. Nó là một trong những cái giúp cho dân đô thị thoát được t́nh trạng bế tắc, khô héo, của các cụ già nói trên.
Trước, báo chí có thể có một nguồn gốc cao quí lắm, nó có thề xuất hiện từ một ư định giáo dục, khai hóa v.v... chẳng hạn, điều đó không phải nghi ngờ. Chỉ biết bây giờ, mỗi ngày nó đang mỗi biến dạng, để thỏa măn nhu cầu mới của quần chúng. Báo chí cũng như một nhà quí tộc trí thức, v́ sinh kế dần dần phải tập tành cốt cách một kẻ mách tin nhanh nhẩu có tài pha tṛ bông lơn.
Người đô thị không lân la hàng xóm, không ngồi lê đôi mách được, họ nằm nhà đọc báo vậy. Cái thứ ấn phẩm mà hàng ngày cả cha, cả con, cả vợ, cả chồng.., đều chuyền tay nhau thưởng thức được, sau những giờ làm lụng mệt nhọc, thứ ấn phẩm đó không thể có ǵ cao thâm để dạy người, làm mệt óc người. Nội dung nó là nội dung những câu chuyện chung quanh chén trà, chai rượu những câu chuyện của các bà khi có dịp tụ tập lại với nhau, của các anh các chị khi có dịp đàn đúm bạn bè, đấu hót huyên thiên... Tờ báo nó cóp y theo những trận đấu hót, những chuyện ngồi lê đôi mách như thế. Không tin, kiểm điểm mà xem : ở đâu có căn nhà cho thuê, có chiếc Honda c̣n tốt bán rẻ, vụ án Lolobrigida mặc hở ra ṭa xử thế nào, công chúa Margaret hồi đó lăng nhăng vói ông Towsend ra sao, áo tắm có kiều nào mới, giặc đánh tới đâu, hôm nay có ǵ ác liệt hơn hôm qua chăng, du đăng ném lựu đạn bên Phú Nhuận đầu đuôi ra sao, cá ngựa, đá banh... có ǵ đáng để ư. A ! lại c̣n vài truyện đấu chưởng đề tiêu sầu nữa; nhân tiện cũng coi thử bên Nam Dương quân đội làm ăn ra sao v.v...
Trong truyện Cô Mùi của Nhất Linh có một người đàn bà (bà Kư Ân) chuyên mách tin vặt, chuyện ǵ xảy ra trong làng trong xóm bà ta cũng thông thạo, đem việc nhà này kể lại nhà kia, người ta đặt tên bà là Bà Chủ Nhật Tŕnh. Cái tên thật thích hợp. Nhật tŕnh bây giờ là vậy đó, không có ǵ là cao siêu. Muốn cao siêu hơn, nó ít được hâm mộ.
Xă hội rất cần những Bà Chủ-Nhật-Tŕnh để làm ấm lên mối tương giao. Ở các đô thị đông đúc Bà-Chủ bằng xương bằng thịt không tiện đi lại để cung cấp những chuyện ngồi lê đôi mách th́ có tờ nhật tŕnh. Nó không b́ kịp với thứ chuyện trao đổi miệng đối miệng, tai đối tai, nó thiếu cái “chất tươi”, nhưng biết sao, đặc điểm của xă hội văn minh, xă hội kỹ nghệ, là dùng đồ hộp thay thế đồ tươi : nhật tŕnh, đó là thứ chuyện đấu hót, ngồi lê đôi mách, mà người ta vô hộp sẵn, sản xuất hàng loạt, cung cấp tận nhà cho các thân chủ dùng đề đỡ ghiền, đỡ nhớ những tiếp xúc mật thiết giữa người với người xưa kia, thuở c̣n sinh sống ở xóm làng, ở tỉnh lẻ, ở các quận lỵ nhỏ hẹp. Tờ báo, chiếc máy thu thanh, máy vô tuyến truyền h́nh, những cái ấy cốt yếu đều là để thay thế cho bà Kư Ân. Thay thế một cách miễn cưỡng, bởi trong một cuộc đàm đạo thực sự với bà Kư Ân có kẻ nói đi người nói lại, đằng này kẻ xem báo, nghe ra-đi-ô đều thụ động, hứng thú bị giảm thiểu. Trong trường hợp sau này sự tiếp xúc với đồng loại không trực tiếp, có vẻ ǵ giả tạo, dẫu sao cũng là tiếp xúc. Tờ báo thay thế bà Kư Ân bất quá cũng như hoa ni lông thay thế hoa thực, mấy chậu kiểng tí hon bày trong pḥng khách để gợi nhớ thiên nhiên v.v... đó là một phát kiến của văn minh đề sửa chữa lại những hậu quả tai hại của cuộc sống văn minh.
*
Trùm mền đọc nhiều báo
Báo, tính chất của nó không giống như sách. Bởi vậy việc đọc báo không giống như đọc sách. Không phải cứ hễ xứ nào hạng học thức nhiều, có tinh thần hiếu học cao, là có đông người đọc báo. Không phải thế. Chuyện đọc báo có lẽ ít liên hệ đến tinh thần hiếu học bằng liên hệ với thời tiết và mật độ dân cư.
Thực vậy, nước Anh người ta đọc báo nhiều nhất thế giới. Ở đây trung b́nh cứ một trăm gia đ́nh th́ tiêu thụ hết chín mươi lăm số báo mỗi ngày, riêng ngày chủ nhật một trăm gia đ́nh mua tới một trăm ba mươi số báo. Dân số Anh ít hơn Mỹ, mà báo Anh vượt xa báo Mỹ về số lượng ấn hành. Sau nước Anh — theo thống kê của Liên hiệp quốc năm 1962 th́ quốc gia thứ nh́ đọc nhiều báo vẫn chưa phải là Pháp hay Mỹ. Đó là nước Thụy Điển. Đại loại những nước như Thụy-điển, Phần-lan, Na-Uy, Đan Mạch, Ái-nhĩ-lan, Lục-xâm-bảo v.v..., đều hơn cả Mỹ, Pháp.
Lư do ? Bernard Voyenne (1) cho rằng ấy là v́ khí hậu. Nơi nào nắng ráo, bầu trời quang đăng, cảnh vật tươi tốt, người ta hay ra ngoài, thường có dịp gặp nhau, chuyện tṛ. Có sự tiếp xúc thực, không cần đến sự tiếp xúc gia qua tờ báo. Trái lại, ở xứ lạnh lẽo, mưa mù, ướt át, việc di chuyển khó khăn, sau mỗi ngày làm về tối tối cả gia đ́nh ru rú trong pḥng : bấy giờ cần rước bà Chủ-Nhật-Tŕnh đến nói chuyện tầm phào cho đỡ buồn.
Lại c̣n trường hợp nước Nhật nữa. Tờ báo in nhiều nhất thế giới là tờ Asahi Shimbun của Nhật Bản. Đứng hàng thứ ba cũng là một tờ báo Nhật, thứ sáu cũng là báo Nhật nữa. Ở đây có lẽ là do nếp sống. Nước Nhật đất hẹp người đông, lại được kỹ nghệ hóa mạnh mẽ ; nếp sinh hoạt của họ ngày nay có lẽ đủ các tính cách tiêu biểu cho cái văn minh của thế kỷ này. Dân quê của họ không c̣n đất cày, đa số về đô thị làm thợ, các đô thị của họ hết sức đông đảo : riêng Đông Kinh và Hoành Tân đă tập trung đến trên mười triệu người. Cũng từng ấy dân Nhật, với tŕnh độ học thức ấy, nếu sống tản mác ở các làng mạc chắc chắn họ không ngốn ngấu nhiều báo đến thế.
Như vậy rơ ràng báo chí bù đắp vào sự thiếu thốn tương giao, và hiện tượng thiếu thốn ấy dính liền với tŕnh độ phát triển của nền văn minh kỹ nghệ hiện nay.
(Về sự chênh lệch giữa số lượng độc giả báo và độc giả sách, có thể nhận thấy: Theo nguyệt san Le Courrier, cơ quan của tổ chức văn hóa Liên Hiệp Quốc (UNESCO), số tháng 9 năm 1965, th́ Trung Hoa lục địa đứng hàng nh́ trong các nước in nhiều sách hơn hết, Ấn Độ với Tiệp Khắc cũng được liệt vào danh sách mười hai nước nhất thế giới về sách, trong khi ấy về mặt báo chí các quốc gia kể trên không có ǵ xuất sắc hết. Trái lại Phần Lan, Thụy Điển, Na Uy v.v., những tay cự phách về báo đều mất tên trong bản xếp hạng về sách.)
*
Báo bổ dưỡng và báo cấp cứu
Cái lối sống trong xă hội bây giờ, nó uy hiếp con người nặng nề vô kể.
Bằng cách dồn người lại, nó làm cho con người xa lạc nhau. Chúng ta cố gắng nối lại sự tiếp xúc, nhưng mối tương giao cũng biến thể đi. Không có sự gặp gỡ thực sự, con người đô thị chỉ được biết những đồng loại trừu tượng, những đồng loại không toàn vẹn.
Ở thôn quê, người ta nghe chuyện mà cũng nghe cả kẻ nói chuyện, giá trị nội dung câu chuyện dính líu với giá trị của kẻ nói. Bởi vậy địa vị của các thân hào nhân sĩ ở thôn quê bao giờ cũng quan trọng hơn ở đô thị. Cùng một điều ấy mà do kẻ có uy tín nói ra th́ được tin nghe, mà do những kẻ khác th́ bị coi thường. Trái lại ở đô thị những người có học vấn cao, có tư cách đặc biệt, không được đồng bào trong cùng khu phố dành cho sự vị nể đáng kể. Một ư kiến đăng lên báo miễn hay là được hoan nghênh, không cần biết người viết ra là người thế nào : có thể đó là một kẻ bê bối, rượu chè be bét, đào đĩ lê mê..., mặc kệ. Ở đây, không biết đến con người. Dân đô thị đă quen như thế, từ lâu họ đă không c̣n những tương giao trực tiếp nữa ; họ có t́m kiếm con người, nhưng họ chỉ gặp những h́nh bóng trên màn ảnh vô tuyến truyền h́nh, gặp giọng nói trong máy thu thanh, gặp những gịng chữ trên sách báo. Họ quen bằng ḷng với những con người phiến diện, trừu tượng ấy.
Bây giờ, với tờ báo, những chuyện tầm phào ngồi lê đôi mách ở đô thị cũng mất cả hơi hướng con người. Tuy vậy, tờ báo là phương tiện gợi lại cái hơi hướng ấy, chiêu hồn t́nh thân khắng khít đă mất giữa người và người.
Không những chỉ làm cho xa lạ nhau, lối sống đô thị ngày nay c̣n khiến cá nhân tự xóa mất. Ở thôn quê, một người đứng đắn nếu có lần gây gỗ với ai, chuyện bất ngờ đó liền được x́ xầm bàn tán ; trong gia đ́nh, ta lỡ thốt ra một lời nói quấy đối với con, dâu, lời nói đó xóm giềng cũng không bỏ qua ; ra đường, lối ăn mặc của ta có ǵ khác thường, tức th́ gặp sự chỉ trích... Mỗi người cảm thấy cuộc sổng của ḿnh là một cái ǵ hệ trọng ; mỗi một lời nói, một cử chỉ từng người vang dội đến cả tập thể quanh ḿnh. Thực khó mà làm điều ǵ quá đáng, ngông cuồng, ở thôn quê. Mỗi người được tập thề chú ưr mỗi người ư thức tầm quan trọng của ḿnh và tự thấy có trách nhiệm.
Tại những đô thị lớn, cá nhân không c̣n là ǵ hết. Những nỗỉ buồn, vui, khổ, sướng của từng người, những thảm trạng trong mỗi gia đ́nh, phần ai nấy chịu lấy, không mảy may ảnh hưởng đến xung quanh. Những tai họa, những vụ xung đột đẫm máu v.v... bất quá chỉ biến thành mấy gịng tin vặt, được độc giả nhật báo biết đến như một cái ǵ trừu tượng, xa xôi. Thậm chí ta có chết đi, cái chết của ta cũng không xúc động nổi ai, không làm xôn xao được một ngơ hẻm. Gia đ́nh Tolstoi là một gia đ́nh quí tộc tiếng tăm, ở Iasnaia Poliana ai cũng kính nể, người trong gia đ́nh ấy mỗi lần bước ra khỏi nhà gặp ai cũng được chào hỏi. Đến khi dọn nhà tới Moscou, Tolstoi ngỡ ngàng trước một hoàn cảnh hoàn toàn khác biệt, và ông đă viết trong cuốn Tuổi thanh niên (Adolescence) : “Lần đầu tiên, tôi nhận thấy rơ ràng là không phải chỉ có riêng có chúng tôi sống trên mặt đất, là không phải ai nấy đều chăm vào chúng tôi, là cuộc sống khác hẳn, là cuộc sống của những kẻ không dính líu chút ǵ đến chúng tôi, không quan tâm đến chúng tôi và thậm chí không hề biết đến sự có mặt của chúng tôi trên đời”. Tóm lại, ở đô thị lớn chỉ có một số ít danh nhân tài tử lừng danh là tự cảm thấy sự hiện diện hệ trọng của ḿnh giữa xă hội, kỳ dư thiên hạ tan biến hết. Không có ǵ để nhắc nhở cho mỗi người sự có mặt của họ giữa tập thể, ai nấy hoàn toàn tự do, vô trách nhiệm... Một vụ chửa hoang, cái đó có nghĩa lư ǵ, có động chạm ǵ tới ai, giữa đô thị đông đảo? Trái lại, ở thôn quê một vụ lỡ lầm phóng uế không phải chỗ cũng đủ làm tổn thương đến danh vọng một bậc thân sĩ. Ở thành phố làm ǵ mặc kệ, miễn đừng để cảnh sát tóm cổ.
Những kẻ từng ở tỉnh nhỏ, trong cuộc sống thường nhật cứ hay vướng víu trở ngại v́ cái dư luận quá chăm chỉ luôn luôn theo dơi đời tư của ḿnh, những kẻ ấy thoạt mới đến ở đô thị lớn lấy làm hả hê v́ được tự do. Nhưng lâu ngày, họ sẽ sợ hăi cái tự do ấy, có kiếp sống nào mà lại đành phận để ḿnh tự xóa, không gây một âm vang xung quanh ? Có ai sống mà không muốn xác nhận một cách mạnh mẽ đời sống của ḿnh, không muốn cho nó một tầm hệ trọng ? Nhưng làm cách nào để được chú ư, đếm xỉa đến, ở đô thị ? Để “nồi bật” lên được một tí ti ? Ăn mặc cho thực lố lăng ? Phóng xe thật nhanh, bất chấp đèn đỏ các ngă tư ? Làm tàng, vô cớ đánh người ngoài đường ? Có phải tất cả những hành tung quái dị của một thế hệ phá phách ngày nay đều là nẩy ra từ cái ư muốn tuyệt vọng tự xác nhận sự hiện diện của cá nhân giữa tập thể, đều là sản phẩm của văn minh đô thị ? Nhưng vô ích ! Ở những thành phố lớn bây giờ dẫu cho con gái có phơi cả ngực, đàn ông có trần truồng mà đi (như đă xảy ra), chuyện ấy cũng chỉ đủ khuấy động trật tự một góc phố trong chốc lát. Rồi đâu lại vào đấy, gịng sông ồ ạt lại ào ào trôi cuốn phăng mất sự ngạc nhiên và những lời đàm tiếu. Cố gắng để ngoi lên khỏi cái vô danh mênh mông hóa ra vô ích. Như thể một con cá nhảy vọt lên một cái chỉ làm xao mặt nước sông chút xíu, rồi gịng sông chảy xiết lại xóa nhanh dấu vết. Ở đô thị mỗi người tung hoành như một vật di động trong khoảng chân không, không cảm thấy sự cọ xiết vào dư luận, vào sự chú ư của xung quanh. Không có sự cọ xiết ấy lấy ǵ nhắc nhở sự tồn tại của cá nhân ?
Mong chống lại cảnh trạng bị thủ tiêu oan uổng và âm thầm như thế, người đô thị lại t́m đến tờ báo. Bị tập thể lờ đi, từng người cố lết đến gần cái tập thể ấy : cố nghe nói đến nó, cố theo dơi những hoạt động của nó. Tấm h́nh chụp vụ hỏa hoạn tại khu phố ḿnh ở cũng là cái ǵ của ḿnh, vụ gian thương phát giác tại khóm ḿnh ở cũng có chút ǵ động chạm đến ḿnh... Đến gần cái sinh hoạt của tập thể, và cũng đến gần những cá nhân tốt số nổi bật lên trong cái tập thể ấy : cuộc mổ thận của ông tổng thổng. vụ trộm hột xoàn tại nhà một cô ca sĩ v.v... những cái đó làm cho tập thể hỗn độn vô t́nh kia có “tính người”, đem đến một yên ủi cho cảnh vô danh mờ mịt của mỗi một chúng ta, sống trong đô thị lớn.
Lắm kẻ thường hoặc chê “văn chương” nhật báo ngày càng bê bối, tŕnh độ nội dung của báo không tiến cao, hoặc trách thị hiếu của độc giả báo ngày một xoàng v.v... có để ư đâu rằng không ǵ bất công bằng sự so sánh báo chí xưa và nay như thế. Hoàn cảnh sinh sống thay đổi; con người có những nhu cầu mới, và đă cải biến phương tiện cũ cho kịp thích nghi. Nếu báo chí đă khước từ bớt một phần nhiệm vụ khai hóa, để lo giải cứu một cuộc khủng hoảng tâm lư khẩn bách, sự hy sinh của nó cũng cứ cao quí. Dưới cái lốt trước, tờ báo là món xa xỉ tinh thần đề bồi bổ kiến thức cho một tầng lớp thượng lưu ; trái lại, dưới h́nh thức bây giờ nó là món thiết yếu hàng ngày cho đủ mọi hạng người, kể từ những anh chị em phu phen lao động. Trước, nó là thứ bổ dưỡng, có càng hay không cũng được cho số ít; bây giờ nó là thứ cấp cứu đối với căn bệnh tâm lư của số đông, về phương diện lợi ích như vậy là nó có tiến.
Tháng 12-1965
Tràng Thiên
Chú thích:
(1) Le presse dans la société contemporaine
Vietnamese commandos : hearing before the Select Committee on Intelligence
of the United States Senate, One Hundred Fourth Congress, second session ...
Wednesday, June 19, 1996
CLIP RELEASED JULY 21/2015
https://www.youtube.com/watch?list=PLEr4wlBhmZ8qYiZf7TfA6sNE8qjhOHDR6&v=6il0C0UU8Qg
US SENATE APPROVED VIETNAMESE COMMANDOS COMPENSATION BILL
http://www.c-span.org/video/?73094-1/senate-session&start=15807
BẮT ĐẦU TỪ PHÚT 4:22:12 - 4:52:10 (13.20 - 13.50)
Liên lạc trang chủ
E Mail: kimau48@yahoo.com, kimau48@gmail.com
Cell: 404-593-4036
Những người lính một thời bị lăng quên: Viết Lại Lịch Sử
֎ Binh Thư Yếu Lược Trần Quốc Tuấn ֎ Một Trang Lịch Sử
֎ Vietnamese Commandos' History ֎ Vietnamese Commandos vs US Government ֎ Lost Army Commandos
֎ Bill of Compensation ֎ Never forget ֎ Viết Lại Lịch Sử Video ֎ Secret Army Secret War Video
֎ Đứng Đầu Ngọn Gió Video ֎ Con Người Bất Khuất Video ֎ Dấu Chân Biệt Kích Video ֎ Kiểm Lại Hồ Sơ Biệt Kích Video
֎ The Secret war against Hanoi Richard H. Shultz Jr.֎ Gulf of Tonkin Incident ֎ Pentagon Bạch Hóa ֎ The heart of a boy
֎ U.S Debt Clock ֎ Wall Street and the Bolshevik Revolution Antony C. Sutton
֎ Wall Street and the Rise of Hitler Antony C. Sutton ֎ None Dare Call It Conspiracy Gary Allen
֎ Chiến Tranh Tiền Tệ (Currency War) ֎ Confessions of an Economic Hit Man John Perkins
֎ The World Order Eustace Mullin ֎ Trăm Việt trên vùng định mệnh ֎ Chính Đề Việt Nam Tùng Phong (dịch)
֎ OSS vào Việt Nam 1945 Dixee R. Bartholomew - Feis ֎ Lyndon Baines Johnson Library Musuem
֎ Chủ Nghĩa Dân Tộc Sinh Tồn ֎ Nguồn Gốc Dân Tộc Việt Nam B́nh Nguyên Lộc
֎ Nghi Thức Ngoại Giao ֎ Lễ Nghi Quân Cách ֎ Sắc lệnh Cờ Vàng ֎ Quốc Tế Cộng Sản
֎ How Does a Bill Become Law?֎ New World Order ֎ Diplomacy Protocol. PDF
֎ The World Order Eustace Mullin ֎ Why Vietnam? Archimedes L. A. Patti
֎ Vietnam War Document ֎ American Policy in Vietnam
֎ Foreign Relations Vietnam Volum-1 ֎ The Pentagon Papers ֎ Pentagon Papers Archives
֎ Vietnam and Southeast Asia Doc ֎ Vietnam War Bibliogaphy ֎ Công Ước LHQ về Luật Biển
֎ CIA and NGOs ֎ CIA And The Generals ֎ CIA And The House Of Ngo ֎ Global Slavery
֎ Dấu Binh Lửa ֎ Đại Hội Toàn Quân? Phùng Ngọc Sa
֎ Bách Việt ֎ Lược Sử Thích Ca ֎ Chủ thuyết Dân Tộc Sinh Tồn
֎ Silenced! The Unsolved Murders of Immigrant Journalists in the USA. Juan Gonzales
֎ Society of Professional Journalists: Code of Ethics download
֎ Douglas Mac Arthur 1962 ֎ Douglas Mac Arthur 1951 ֎ John Hanson, President of the Continental Congress
֎ Phương Pháp Biện Luận ֎ Build your knowledge
֎ To be good writer ֎ Ca Dao -Tục Ngữ ֎ Chùa Bái Đính ֎ Hán Việt
֎ Top 10 Crime Rates ֎ Lever Act ֎ Espionage Act 1917 ֎ Indochina War ֎ Postdam ֎ Selective Service Act
֎ War Labor Board ֎ War of Industries ֎ War Production Board ֎ WWII Weapon ֎ Supply Enemy ֎ Wold War II ֎ OSS
֎ Richest of The World ֎ Truman Committee ֎ World Population ֎ World Debt ֎ US Debt Clock ֎
֎ An Sinh Xă Hội - Cách T́m IP Email ֎ Public Holiday ֎ Funny National Days
֎ Oil Clock ֎ GlobalResearch ֎ Realworldorder ֎ Thirdworldtraveler ֎ Thrivemovement ֎ Prisonplanet.com ֎ Infowars
֎ Rally protest ֎ Sơ Lược VềThuyền Nhân ֎ The Vietnamese Population in USA
֎ VietUni ֎ Funny National Days ֎ 1DayNotes
Liên lạc trang chủ
E Mail: kimau48@yahoo.com, kimau48@gmail.com
Cell: 404-593-4036
Tặng Kim Âu
Chính khí hạo nhiên! Tổ Quốc t́nh.
Nghĩa trung can đảm, cái thiên thanh.
Văn phong thảo phạt, quần hùng phục.
Sơn đỉnh vân phi, vạn lư tŕnh.
Thảo Đường Cư Sĩ.