Trang ChủKim ÂuBáo ChíDịch ThuậtTự ĐiểnThư QuánLưu TrữESPN3Sport TVMusicLotteryDanceSRSB RadioVideos/TVLearningLịch SửTác PhẩmChính NghĩaVấn ĐềĐà LạtDiễn ĐànChân LưBBCVOARFARFISBSTác GỉaVideoForum

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Không ǵ nguy hiểm hơn bạn bè ngu dốt; tôi thà có kẻ thù khôn.

Nothing is as dangerous as an ignorant friend; a wise enemy is to be preferred.

La Fontaine

 

 

 

Ngư Ông Và Biển Cả  Ernest Hemingway

 

Trọng Đạt

 

 

Nhân ngày sinh nhật thứ 112 sắp đến của văn hào Ernest Hemingway 21-7-2011, chúng ta cùng xem lại tác phẩm tiêu biểu của ông, Hemingway tự tử ngày 2-7-1961, tác giả sinh ra và mất đi trong tháng bẩy và tháng này để kỷ niệm ông...

 

Hemingway là tác giả quen thuộc của độc giả Sài G̣n năm xưa, ông là một trong những nhà văn nhiều ảnh hưởng của thời đại 1900, được giải văn chương Nobel dành cho tác phẩm Ngư Ông Và Biển Cả (The Old Man and The Sea - 1954) Hemnigway đă làm một cuộc cải tiến về hành văn, đơn giản, ít tĩnh tự, đối thoại chính xác, giọng văn của ông đă ảnh hưởng đến nhiều người. Nhà văn đă tạo nên một mẫu người hùng, đương đầu với bạo lực bằng ḷng can đảm và sự hiên ngang.

 

Hemingway nổi tiếng quốc tế một phần v́ lối sống mầu mè của kẻ tha hương lăng tử và v́ văn nghiệp phong phú. Nhiều người thích đọc văn ông phần v́ nó tương đối sáng sủa và tên tác phẩm rất hay: The Sun Also Rises (Mặt Trời Vẫn Mọc) Farewell To Arms (Giă Từ Vũ Khí) For Whom The Bell Tolls (Chuông nguyện hồn ai)… dịch sang tiếng Pháp nghe lại hấp dẫn hơn nữa: Le Soleil se lève aussi; L’Adieu aux armes, Pour qui sonne le glas…

 

Toàn bộ tác phẩm của Hemingway gồm 24 cuốn, trong đó 16 cuốn xuất bản khi tác giả c̣n sống và 8 cuốn xuất bản sau khi chết, 17 cuốn được quay thành phim

 

Ông sáng tác nhiều nhưng có một số được chú ư, những truyện được chú ư và quay thành phim gồm: Mặt Trời Vẫn Mọc viết năm 1926, tả một nhóm người tha hương ở Ba Lê, tỉnh mộng sau Thế chiến thứ nhất, Giă Từ Vũ Khí viết năm 1929, truyện t́nh yêu bi thảm của một anh lính Mỹ, chiến đấu trong quân đội Ư và cô y tá người Anh, nó phản ảnh một phần cuộc đời Hemingway khi ông tham dự Thế chiến thứ nhất tại Âu châu.

 

Hemingway sinh tại Oak Park, Illinois, tốt nghiệp trung học năm 1918 hồi Thế chiến thứ nhất. Ông t́nh nguyện sang làm cho Hồng thập tự tại mặt trận Ư, lái xe cứu thương và làm việc tại quân tiếp vụ, được một tháng rưỡi bị thương nặng. Năm 1921 ông tới Paris, kết hợp một số tác giả Mỹ tha hương tỉnh mộng sau cuộc chiến, gọi là Lost generation, Thế hệ đă mất.

 

Năm 1923 lần đầu tiên xuất bản truyện ngắn. Năm 1926 ông viết Mặt Trời Vẫn Mọc, được quay thành phim hai lần: năm 1957 đạo diễn Henry King, năm 1984, đạo diễn Goldstone. Năm 1927 Hemingway về Mỹ viết Giă Từ Vũ Khí, quay thành phim hai lần: năm 1932, đạo diễn Frank Borzage, tài tử Gary Cooper, Helen Hayes phim đen trắng, năm 1957 đạo diễn Charles Vidor, Rock Hudson, Jennifer Jones, phim mầu, cảm động, diễn xuất hay, phim khá nổi tiếng đă được dân mộ điệu điện ảnh Sài G̣n năm xưa tán thưởng. Thập niên 30 ông sang Cuba, Ư, Tây Ban Nha, Châu Phi… năm 1936 làm kư giả chiến trường tại Tây Ban Nha, năm 1939 viết Chuông nguyện hồn ai, For Whom The Bell Tolls.

 alt

Năm 1940 Ernest Hemingway trở nên nổi tiếng trên thế giới v́ cuộc đời lăng tử đầy mầu sắc của ông và h́nh ảnh một người hùng như trong Ngư Ông Và Biển Cả. Tác phẩm ngắn này viết năm 1951, xuất bản 1952, năm 1953 được giải Pulitzer, năm sau 1954 được giải Nobel văn chương, truyện một ông già đánh cá nghèo can đảm chấp nhận số phận, ra sức phấn đấu để sinh tồn. Đây là một h́nh ảnh mẫu người hùng theo kiểu Hemingway.

 

Khoảng năm 1950 Hemingway bị bệnh tinh thần rồi đi tới khủng hoảng, tự tử năm 1961, ông có ảnh hưởng nhiều đến việc trước tác truyện ngắn cũng như tiểu thuyết tại Mỹ. Nhà văn và nhóm người Mỹ tha hương tại Âu châu những năm 1920 có khuynh hướng triết lư bi quan, bác bỏ kỹ thuật văn chương cũ. Hemingway chủ trương cắt bỏ những chữ không cần thiết, viết câu văn ngắn gọn, đơn giản, rất ít tĩnh từ mầu mè, chỉ dùng danh từ, động từ cụ thể điển h́nh là truyện Ngư Ông Và Biển Cả.

 

Cuộc sống phiêu lưu giang hồ đầy phong phú của tác giả như một kho vô tận nguồn cảm hứng cho sự nghiệp văn chương: Chiến tranh, t́nh yêu, đấu ḅ, đánh cá… đă đem vào văn chương Hemingway nhiều đề tài và kỹ thuật sáng tác mới.

 

Ngư Ông Và Biển Cả chỉ vào khoảng một trăm trang, người Mỹ, Anh gọi là short novel, tiểu thuyết ngắn, người Pháp gọi là nouvelle hay court roman, ở Việt nam xưa gọi là truyện trung b́nh, nay gọi là truyện vừa, nó nằm giữa truyện dài và truyện ngắn. Mặc dù mỏng manh nhưng nó được coi là tác phẩm tiêu biểu đặc sắc nhất của Hemingway và là một trong những truyện hay nhất của văn chương Mỹ. Đây cũng là cuốn sách cuối cùng của Hemingway xuất bản khi ông c̣n sống.

Sơ lược:

 alt

“Tại một làng đánh cá ven biển ở Cuba, một ông già đánh cá nghèo khổ, bất hạnh, thất bại, bị người ta rẻ rúng. Ông lênh đênh tám mươi bốn ngày ngoài biển mà chẳng đánh được con cá nào, trong bốn mươi ngày đầu có một cậu theo phụ ông nhưng sau đó cha mẹ cậu bắt phải theo thuyền khác v́ cho rằng ông già này xui xẻo...

 

Cậu bé sang thuyền khác đánh được nhiều cá nhưng vẫn thương ông già, ngày ngày thấy ông lăo trở về với chiếc thuyền không, cậu vẫn lại thăm hỏi tâm t́nh với ông.

 

Tờ mờ sáng ngày thứ tám mươi lăm, ông đẩy thuyền ra khơi thật xa rồi thả bốn con cá mồi, lưỡi câu dấu trong thân cá, ông thả thật sâu tận nước xanh. Tự nhiên hôm nay ông già sinh ra niềm hy vọng, bỗng một cái phao mầu xanh chúi xuống, con cá marlin lớn đang rỉa mồi. Ông lăo nắm nhẹ sợi giây câu, con cá ṿng qua ṿng lại rồi cắn mồi, ông bèn thả giây, nó nuốt vào bụng rồi kéo giây, ông cột giây vào vai, nó kéo thuyền về hướng Tây Bắc.

 alt

Thuyền ngày càng ra giữa bể khơi, ông lăo gh́m con cá nhưng nó vẫn kéo thuyền đi phăng phăng, tưởng nó sẽ nổi lên trước lúc mặt trời lặn nhưng nó vẫn ngoan cố kéo thuyền đi. Qua một đêm tới sáng hôm sau, đôi lúc nó giật mạnh làm rách cả da thịt ông, máu chảy dưới mắt. Ông lăo phấn đấu vô cùng gian khổ và nguyện sẽ theo nó cho tới chết.

 

Mặt trời lên cao, con cá đă thấm mệt, nó ngoi dần lên mặt nước, ông lăo vừa nắm sợi giây vừa bắt một con cá thu xẻ từng miếng thịt ăn lấy sức. Con cá lớn ngày càng đuối sức y như ông lăo rồi từ từ hiện lên trên mặt nước, đầu và lưng mầu tím đậm, nó dài hơn cái thuyền của ông. Trong cuộc đời đánh cá ông chưa bao giờ thấy con cá lớn như vậy. Nó lại ch́m xuống và kéo thuyền đi phăng phăng, khi ấy ông lăo bèn đọc kinh để thêm tin tưởng, ông vừa níu sợi giây thừng để ḱm chế con cá lớn, ông vừa câu cá nhỏ để ăn lấy sức. Cuộc phấn đấu của ông ngày càng gian khổ, một ngày nữa sắp qua, đêm lại tới, ông già bắt đầu thấy kiệt sức.

 

Trời về tối, con cá giảm tốc độ, qua đêm cho tới khi mặt trời mọc, nó hiện lên bắt đầu lượn ṿng và đuối sức thấy rơ. Ông lăo thu giây dần dần kéo nó lại sát thuyền thật vất vả, cuối cùng đă thành công và phóng được cây lao xuyên qua tim nó. Ông cột mơm và đuôi nó vào thuyền và dương buồm về phía Tây Nam trong ḷng vô cùng phấn khởi v́ thắng lợi, hôm nay ông mang một gia tài lớn về bến cũ, con thuyền lướt sóng êm xuôi.

 

Một con cá mập thấy mùi máu trồi lên mặt nước hối hả đuổi theo thuyền, tới nơi nó xông vào đớp miếng mồi ngon, ông lăo đă chuẩn bị tiếp đón nó từ lâu, ông dùng lao phóng vào giữa đầu khiến nó vũng vẫy dẫy chết ch́m xuống biển, đem theo luôn cả cây lao bị đứt giây, nó ăn khoảng bốn chục cân Anh, máu chẩy nhiều thêm, cá mập cũng kéo tới nhiều hơn.

 

Mất cây lao, ông chế ra một thứ khí giới khác, buộc con dao nhọn vào cái bơi chèo chiến đấu với cá mập: Hai con từ đâu tiến lại ngoạm con cá lớn, ông lăo đâm chết cả hai, chúng ch́m lỉm xuống dưới biển sâu. Con cá bị cắn nhầy nhụa, máu chẩy nhiều, cá mập kéo đến đông hơn. Một con vừa xông tới, ông già đâm ngay vào sọ nó nhưng lần này nó vùng vẫy làm gẫy con dao.

 alt

Cuối cùng ông phải dùng bơi chèo, chày, tay lái để chiến đấu, cá mập tới đớp con cá lớn tơi bời, ông già cay cú đập lia lịa, giết được mấy con nữa. Con cá lớn bị xâu xé nay chỉ c̣n một nửa. Màn đem lại buông xuống, cá mập kéo đến rất đông, ông già tuyệt vọng v́ hết vũ khí vả lại đêm tối không nhận diện được bọn ăn cướp, ông giận dữ đập lia lịa trên đầu trên cổ lũ cá đói, chẳng bao lâu con cá chỉ c̣n là bộ xương. Biết là ḿnh bại trận ông chỉ để tâm vào việc lái con thuyền về bến cũ, thuyền lướt nhanh hơn v́ con cá lớn nay đă tan biến đi. Ông già tự trách tại ra khơi quá xa.

 

Về tới lều mệt quá, ông già ngủ thiếp đi. Dân chài kéo lại bến xem bộ xương con cá thật lớn buộc bên thuyền…”

 

Câu chuyện chỉ giản dị có thế, tác phẩm có giá trị về tư tưởng nhiều hơn là văn chương, Hemingway cắt bỏ những chữ không cần thiết, hành văn ngắn ngủi đơn sơ, chỉ có một ít tĩnh từ.

 

Mặc dù chỉ là truyện ngắn một trăm trang giấy, Ngư Ông Và Biển Cả được coi như tác phẩm tiêu biểu và đặc sắc nhất của Hemingway, nó có những nét độc đáo đánh dấu một cuộc cải cách mới mẻ trong sáng tác văn chương.

 

Giữa cảnh biển khơi hùng vĩ mênh mông bát ngát chỉ một ông già, chiếc thuyền, con cá nhưng ng̣i bút của Hemingway bằng lối độc thoại khéo léo đă khiến nó trở nên sống động. Lăo ngư ông tiêu biểu cho mẫu người hùng của Hemingway, ông quan niệm cuộc đời là một chuỗi đau khổ phức tạp, ta phải hiên ngang đón nhận, đương đầu với nó bằng sức mạnh và nhân phẩm, sự khôn ngoan và chịu đựng mà không cần biết đến thành công hay thất bại. Mặc dù sống trong cô đơn thất bại nhưng ông lăo đă phấn đấu quật cường để chế ngự nó, dù thua thiệt nhiều nhưng ông vẫn giữ được nhân cách và có thể coi đó là thắng lợi, thành công.

 

Theo tôi nghĩ Hemingway có chịu ảnh hưởng phần nào truyện Moby Dick, một cuốn tiểu thuyết khá dầy của Herman Merville (1819-1891) viết năm 1851, tác phẩm cổ điển Mỹ đặc biệt về hàng hải, nghề đánh cá voi.

 

Truyện ông thuyền trưởng Ahab bị một con cá voi trắng khổng lồ hung tợn tên Moby Dick cắn đứt một chân, Ahab nuôi mối hận thù với cá trắng một cách điên cuồng. Thuyền trưởng từ bỏ mọi cuộc săn bắt cá mà chỉ t́m kiếm Moby Dick khắp nơi trên đại dương để trả thù. Các thủy thủ khâm phục ư chí kiên quyết của Ahab và theo ông đến cùng. Trận chiến giữa người và cá voi cuối cùng diễn ra quyết liệt khiến cho cả đoàn thủy thủ bị tiêu diệt. Truyện Moby Dick diễn tả và đề cao ư chí kiên cường bất khuất của một thuyền trưởng và quyết tâm của ông ta theo đuổi mục đích đến cùng dù thiệt hại mất mát đến đâu.

 

Cùng đề tài về đánh cá, biển khơi của văn chương Mỹ, cùng diễn tả ư chí kiên quyết theo đuổi mục đích đến cùng, một bên để sinh tồn và bên kia để rửa hận, họ cùng phấn đấu gian khổ để đạt mục tiêu cuối cùng và như vậy Moby Dick đă ảnh hưởng đến Hemingway nhưng không thấy dư luận phê b́nh nhắc tới. Hai tác phẩm đă được người Mỹ hâm mộ, họ rất say mê những mẫu người hùng can đảm như lăo ngư ông và thuyền trưởng Ahab.

 

Về phương diện điện ảnh truyện Ngư Ông Và Biển Cả không thành công mặc dù đă được quay thành phim ba lần:

-Năm 1958 đạo diễn John Sturges, tài tử Spencer Stracy, được giải Oscar về âm nhạc.

-Năm 1989 dành cho truyền h́nh, Anthony Quinn đóng vai chính.

-Năm 1999, đạo diễn Petrov, năm 2000 được giải Oscar phim sống động linh hoạt.

 

Vào khoảng 1958, hồi c̣n là học sinh đệ lục, đệ ngũ tôi được xem phim Ngư Ông Và Biển Cả do Spencer đóng vai chính tại rạp Modern Tân Định, Sài G̣n. Cuốn phim thất bại trên thị trường không được khán giả tán thưởng, tôi thấy các hàng ghế trống trơn chỉ lưa thưa có một ít người xem, nhiều khán giả đă bỏ về v́ phim quá nhạt nhẽo. Tác phẩm không có cốt truyện, gồm nhiều độc thọai nên không thể biến nó thành cuốn phim sống động, h́nh ảnh không thể diễn tả được ư chí của nhân vật và tư tưởng của truyện.

Văn chương và điện ảnh mặc dù là hai môn nghệ thuật anh em bên nhau, cùng diễn tả câu chuyện một bên bằng chữ nghĩa, một bên bằng h́nh ảnh nhưng sự thành công lại không giống nhau, có khi truyện quay thành phim hay và có thể thất bại thành phim dở.

Ở đây một tác phẩm văn chương nổi tiếng giá trị được giải thưởng Nobel quay thành cuốn phim nhạt nhẽo hầu như không ai biết tới, ngược lại “Trong Cḥm Cây” một cuốn truyện ngắn đơn sơ vô danh của Nhật khi được nhà đạo diễn Akira Kurosawa quay thành cuốn phim Rashomon bất hủ, được xếp trong số mười phim hay nhất của mọi thời đại.

Một truyện ngắn quay thành phim đă là một điều khó lại nữa nó được diễn tả bằng ư tưởng nhiều hơn diễn biến sự việc, nhưng ta thử hỏi tại sao người Mỹ đă đưa nó lên màn bạc đến ba lần, đă tận t́nh giúp đỡ bằng giải Oscar về âm nhạc cho cuốn phim quay 1958 và giải Oscar cho phim cùng tên quay năm 1999?

Một sự thật hiển nhiên là người Mỹ đă quảng bá, nâng đỡ Hemingway rất nhiều nếu so với những tác giả khác. Sự thiên tư thiên vị đă thể hiện rơ khi họ đă quay thành phim ba lần truyện ngắn Ngư Ông Và Biển Cả và hai lần phát giải Oscar cho những cuốn phim thất bại nêu trên. Có người nói Hemingway chỉ là một tác giả thường v́ ngoài cuốn truyện ngắn nổi tiếng được giải Nobel, văn nghiệp của ông chẳng có ǵ phong phú độc đáo cả.

Từ năm 1930 tới 1993 Hoa kỳ đă được mười một giải Nobel văn chương, khởi đầu là Eugene O’neill, năm 1938 Pearl Buck, năm 1949 William Faulkner, 1954 Ernest Hemingway, năm 1962 John Steinbeck, năm 1976 Saul Bellow, năm 1978 Issac Bashevis Singer, năm 1980 Czeslaw Milosz, 1987 Joseph Brodsky, năm 1993 Toni Morrison. Trong số này người ta chỉ thấy bốn tác giả trứ danh như Pearl Buck, William Faulkner, Ernest Hemingway, John Steinbeck, bẩy nhà văn kia hầu như không được nhắc tới. Trong số bốn văn hào nổi tiếng này, Hemingway được đề cao nhiều hơn cả, nhiều sách viết về Hemingway, ca ngợi ư chí, tinh thần phấn đấu trong tác phẩm của ông. Cuộc đời phiêu bạt lăng tử của nhà văn hào đă được người ta dệt thành huyền thoại, tác phẩm của ông được lồng trong tủ kính tại nhiều trường đại học.

Hemingway không sâu sắc, lôi cuốn hoặc có giá trị lịch sử hơn nhiều tác giả lớn trong nền văn chương Mỹ như Herman Melville, Edgar Allen Poe, Margaret Michell, John Steinbeck, William Faulkner... trên thực tế ông được đề cao đến mức lấn áp những tác giả lớn khác khiến cho người ta tưởng như ông được xếp ngang hàng với các văn hào lớn trên văn đàn thế giới như Léon Tolstoi, Dostoievky, Victor Hugo, Sholokhov…

Năm 1958, tại các trường trung học công lập miền nam Việt Nam, Pḥng thông tin Hoa Kỳ tại Sài G̣n đă nhờ ban giám học thông báo cho các học sinh biết đi xem phim Ngư Ông Và Biển Cả, họ sẽ được Pḥng thông tin đài thọ một nửa giá vé. Chính phủ Hoa kỳ đă nâng đỡ một cuốn phim thất bại dựa theo cuốn truyện ngắn 100 trang được giải Nobel văn chương, họ làm như đây là lần đầu tiên Văn chương Mỹ được phát giải thưởng cao quí này.

Đối với văn chương, nghệ thuật cũng như nhiều lănh vực khác trong xă hội, ai cũng thích sự công bằng và khách quan mà tôn giáo, đạo đức đă giáo dục con người từ bao thế kỷ qua. Một dân tộc văn minh đă có tiếng là chuộng công b́nh bác ái lại càng cần phải khách quan, công bằng hơn nữa.

 

 

Trọng Đạt

__._,_.___

 

__._,_.___

 

 

 

 

 


 

 

Những người lính một thời bị lăng quên: Viết Lại Lịch Sử

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


 

 

 

 

 

 

 

  

 

 

 

 

 

 

Tặng Kim Âu



Chính khí hạo nhiên! Tổ Quốc t́nh.
Nghĩa trung can đảm, cái thiên thanh.
Văn phong thảo phạt, quần hùng phục.
Sơn đỉnh vân phi, vạn lư tŕnh.


Thảo Đường Cư Sĩ.

 

 

 

 

Your name:


Your email:


Your comments:


 

 

 

 

  Trang ChủKim ÂuBáo ChíDịch ThuậtTự ĐiểnThư QuánLưu TrữESPN3Sport TVMusicLotteryDanceSRSB RadioVideos/TVLearningLịch SửTác PhẩmChính NghĩaVấn ĐềĐà LạtDiễn ĐànChân LưBBCVOARFARFISBSTác GỉaVideoForum

US Senator John McCain , Kim Âu Hà văn Sơn

NT Kiên , UCV Bob Barr, Kim Âu Hà văn Sơn

 

 

 

 

 

 

NT Kiên , Kim Âu Hà văn Sơn, Ross Perot  Cố Vấn An Ninh Đặc Biệt của TT Reagan và NT Sám

 


Thư Viện Hoa Sen

Sai Gon Echo

Viễn Đông Daily

Người Việt

Việt Báo

Việt List

Xây Dựng

Phi Dũng

Việt Thức

Hoa Vô Ưu

Đại Kỷ Nguyên

Việt Tribune

Bia Miệng

Saigon Times USA

Người Việt Seatle

Cali Today

Dân Việt

Việt Luận

Nam ÚcTuần Báo

Tin Mới

Tiền Phong

Xă Luận

Dân Trí

Tuổi Trẻ

Express

Lao Động

Thanh Niên

Tiền Phong

Tấm Gương

Sài G̣n

Sách Hiếm

ThếGiới

Đỉnh Sóng

Eurasia

Bắc Bộ Phủ

Nguyễn Tấn Dũng