Michael Dibdin: “Người ta chẳng bao giờ có bạn mà lại không có kẻ thù,
người ta ghét cái không giống ḿnh, nghĩa là người ta yêu cái giống ḿnh.
Đây chỉ là những chân lư cũ mà chúng ta đang cố gắng khám phá lại sau một
thế kỉ loanh quanh lảng tránh. Những ai phủ nhận những chân lư này đang phủ
nhận chính gia đ́nh ḿnh, di sản, văn hóa và chính bản thân ḿnh!”
Email:
kimau48@yahoo.com or kimau48@gmail.com. Cell: 404-593-4036. Facebook: Kim Âu
Hoàng Hải Thủy và
người yêu (1954 ở Long Hải, Vũng Tàu
Hoa Gạo
Anh đă từng đi khắp
bốn phương,
Tháng Ba, anh có thấy
trên đường
Những hoa gạo đỏ tươi
như máu
Nhầu nát như người
lính tử thương ?
Anh ạ, tôi buồn khôn
xiết nói
Cánh T́nh đă rụng tự
đêm qua.
Một khi T́nh rụng như
Hoa rụng,
Máu đỏ ĺa Tim, dạ
xót xa.
Thơ Nguyễn Bính
Tháng Bẩy 2017 ở
Virginia, trời nắng nóng không khác mấy trời nắng nóng Tháng Bẩy ở Sài G̣n.
Căn pḥng tôi có cửa
sổ mở ra hướng Đông Nam. Tôi thường dậy lúc 5 gị sáng. Pha ly cà phê tôi mang
ra ngồi trước cửa sổ, nhâm nhi – cà phê không có thuốc điếu cùng đi – tôi bỏ
thuốc điếu từ năm 1992, hai năm sau ngày tôi đi tù lần thứ hai, ngày tôi lần thứ
hai từ nhà tù Việt Cộng trở về mái nhà xưa và ṿng tay của người vợ hiền – Nh́n
qua cửa sổ ra rừng phong, sáng vào khoảng 6 giờ, tôi thường thấy hai con sóc
chuyền cành trên hàng cây. Loài sóc chuyên đi trên cây. Sóc không ăn sâu bọ, sóc
ăn trái cây. Những ṿm cây trước pḥng tôi không cây nào có trái, tôi không biết
những con sóc tôi thấy đó ăn ǵ để sống.
Tôi không nhớ có lần
nào tôi nh́n thấy sóc ở quê hương tôi không; tôi không biết nước Việt Nam của
tôi có loài sóc hay không.
Sáng nay – buổi sáng
ngày 12 Tháng Bẩy 2017 – TiVi nhắc lại ngày này Tháng Bẩy năm 2002 anh Mỹ Đen
John Allen Muhamad dùng súng bắn chết một người đàn bà ở parking – nơi đậu xe
của Nhà Home Depot – Trước khi bắn người đàn bà này, Muhamad đă bắn chết mấy
người.
Tên sát nhân bắn
người v́ thích giết người. Y giết người mà không có lư do. Nhà Home Depot này ở
trong vùng nhà tôi, từ nhà tôi đến Nhà Home Depot này chỉ mất 3 phút chạy xe.
Tôi từng đến đứng ở parking Home Depot, tưởng tượng cảnh Muhamad bắn người, hắn
đứng chỗ nào, nạn nhân đứng chỗ nào.
Ngày 12 Tháng 7,
2002, Ngày 12 Tháng 7, 2017…
Ḍng Thời Gian dài
một ánh bay..
Những ngày như lá,
tháng như mây…
Tháng Bẩy 1954.. Xe ô
tô tư nhân từ thành phố Sài G̣n ra thị trấn Vũng Tầu chỉ đi và về được trong hai
ngày trong tuần: ngày thứ bẩy và ngày chủ nhật. Trong hai ngày ấy xe ô tô tư
nhân, xe car chở khách, phải tụ lại lúc 6 giờ sáng ở Thủ Đức, chờ xe của Lực
Lượng B́nh Xuyên dẫn đường ra Ô Cấp. Năm xưa ấy dân Sài G̣n quen gọi thị trấn
biển ấy là Cấp, theo tên tiếng Pháp Cap Saint Jacque. Xe tư nhân từ Cấp về Sài
G̣n cũng phải có xe B́nh Xuyên mở đường và dẫn đường. Lực Lượng B́nh Xuyên bảo
đảm an ninh trên con đường ấy.
Chiến tranh chưa
ngừng, chưa có Hiệp Định Geneve, đất nước ta chưa bị cắt đôi. Thị trường tiểu
thuyết Sài G̣n năm xưa ấy có loại tiểu thuyết in từng tập, mỗi tập là một tờ
giấy báo gấp lại thành 16 trang, giá bán 2 đồng. Loại truyện này bị gọi là tiểu
thuyết ba xu, nhưng có nhiều người mua đọc. Truyện ba xu bán chạy nhất là truyện
Bàn Tay Máu của Phi Long.
Phi Long là một bút
hiệu của anh Ngọc Sơn, một chuyên viên Truyện Phơi-Ơ-Tông của nhật báo Tiếng
Chuông. Tôi thấy anh Ngọc Sơn đúng là nhà văn Phơi-Ơ-Tông chân chính. Với bút
hiệu Ngọc Sơn anh từng viết những truyện phơi-ơ-tông nổi tiếng trên nhật báo
Tiếng Chuông: Hồng và Cúc, Sau Dẫy Nhà Lầu..v..v.. Năm 1963 anh Ngọc Sơn giải
nghệ. Từ đó anh không viết phơi-ơ- tông nữa.
Năm nay – 2017 – tôi
không biết anh Ngọc Sơn c̣n sống ở Sài G̣n hay không. Anh hơn tôi khoảng năm,
sáu tuổi.
Đó là chuyện những
năm 1952, 1953. Tiểu thuyết từng tập phát triển quá mạnh. Nó lấn át các nhật
báo, tuần báo. Nó làm cho các báo không bán được. Nhiều vị chủ nhật báo kêu ca.
Năm 1954 Nha Thông Tin Nam Phần cấm xuất bản loại tiểu thuyết Ba Xu này.
Năm 1953 tôi viết hai
truyện tiểu thuyết Ba Xu. Mỗi tập 16 trang tôi được ông chủ Nhà In Ban Mai trả
300 đồng. Như vậy mỗi tháng tôi có 1200 đồng.
Tháng Bẩy 1954 Alice
và tôi sống ở Cấp. Buổi sáng chúng tôi ăn sáng ở Chợ Vũng Tầu. Tôi đến sạp báo,
trên tờ Tiếng Chuông tôi thấy hàng chữ bản tin chạy 8 cột:
Chiến Tranh Đông
Dương chấm dứt.
Nước Việt Nam chia
đôi!
Từ buổi sáng đó đến
buổi sáng hôm nay, 62 năm…
Tôi thích sống ở
biển. Những năm 1970 tôi có ư định ra sống luôn ở Vũng Tầu, trong một căn nhà
ven biển. Từ nhà tôi đi qua đường là xuống biển. Trong căn nhà đó tôi sống và
viết. Tôi gửi bài viết về những ṭa báo ở Sai G̣n bằng Bưu Cục. Khoảng nửa tháng
tôi về Sài G̣n một lần. Tôi về lấy tiền ở những nhà báo, nhà xuất bản. Tôi chỉ
cần mua thuốc điếu Mỹ – Lucky, Pall Mall – mang ra Vũng Tầu.
Tội nói :
– Chúng ḿnh yêu nhau
đă sáu mươi năm!
Alice nói;
– Sáu mươi hai năm.
Một buổi sáng Tháng
Bẩy Sáu Mươi Hai Năm Xưa, chúng tôi ngồi bên nhau trong vườn nhăn một căn nhà
trong thị xă Vũng Tầu. Nàng 22 tuổi, tôi 24. Nàng trẻ, Nàng đẹp. Nàng như bông
hoa chớm nở. Nay Nàng là bà già Tám Mươi..
Tôi không thể diễn tả
Nàng bây giờ, khi Nàng tám mươi tuổi.
Ngày xưa Nàng nói:
– Em thích nhất là
khi em vào chỗ nào có mấy bà, mấy cô. Một bà giới thiệu “Đây là chị Hoàng Hải
Thủy,” Em thấy mắt các bà, các cô ấy sáng lên.
Mùa thu mây trắng xây
thành
T́nh Em mầu ấy có
xanh da trời?
Hoa ḷng Em có về
tươi?
Môi Em có thắm suốt
đời v́ Anh?
Yêu nhau ngày tháng
qua nhanh
Sáu mươi năm lẻ chúng
ḿnh yêu nhau.
Từ xanh đến bạc mái
đầu
T́nh Ta nước biển một
mầu như xưa.
Yêu bao giờ, đến bao
giờ?
Thời Gian nào rộng
cho vừa T́nh Ta?
Ḷng Em hoa vẫn tươi
hoa.
Môi Em thắm đến Em
già chưa phai.
Yêu kiếp này, hẹn
kiếp mai.
Ngàn năm yêu măi, yêu
hoài Em yêu!
Sau hai lần ngă phải
vào bệnh viện, Nàng đi lại khó khăn. Lần ngă nặng thứ hai cách hôm nay 5 năm. Bị
ngă quá nặng, khi nằm trong ICU – Intensive Care Unit – Pḥng Cấp Cứu – Nàng
nói;
– Xin Chúa tha tội
cho Em.
Tôi nói;
– Em có tội ǵ? Mà em
có tội ǵ, Chúa cũng tha cho Em rồi.
Bên giường nàng, tôi
xin Đức Bà Maria:
– Xin Bà cho vợ con
sống với con 5 năm nữa.
Tới hôm nay – một
ngày Tháng Bẩy 2017 – vợ tôi đă sống với tôi 7 năm
Kính mừng Maria đầy
ân phúc.
Đức Chúa Trời ở cùng
bà.
Bà có phúc lạ hơn mọi
người nữ. Và Jesus, con của bà, đầy phúc lạ.
Bà Thánh Maria, xin
Bà cầu cho chúng tôi, khi nay và trong giờ lâm tử.
Tháng Bẩy 1954 tôi
đang viết truyện T́nh trong Hang Máu, tiểu thuyết Ba Xu, xuất bản từng tập 16
trang,
Ra Cấp, ngoài những
giờ ở băi biển, tôi ngồi nhà viết T́nh trong Hang Máu
Alice ngồi bên tôi,
tôi viết xong trang nào, Nàng đọc trang ấy.
Khi ấy chúng tôi t́nh
trong như đă..Như trong tấm ảnh chúng tôi ghi ở Long Hải năm ấy, chúng tôi đứng
bên nhau nhưng không nắm tay nhau. Chúng tôi chưa nói những tiếng;
– Anh yêu Em.
– Em yêu Anh.
Ảnh này đến với chúng
tôi từ 60 năm trước. Dưới ảnh là xác khô của hai cánh hoa Orchid, thường được
dân Sài G̣n gọi là hoa Forget Me Not
Thời gian qua mau…
Những ngày như lá, tháng như mây..
Tháng Bẩy 2017, chúng
tôi nói với nhau:
– Tại sao Em yêu Anh?
– Tháng Bẩy năm 1954,
trong vườn nhăn ở Cấp, Em thấy mắt Anh nh́n Em, Em nghĩ:
“Làm vợ người này,
ḿnh sẽ được yêu thương nhiều lắm.”
Từ Sài G̣n, Văn Quang
viết cho tôi:
“Cuộc T́nh của vợ
chồng mày cho thấy ở đời này có những người yêu nhau từ trẻ đến già.”
Đêm xuống trong bệnh
viện, Nàng nói nhỏ, như tiếng th́ thầm:
– Ở lại với Em. Đừng
về.
Đêm khuya, Nàng khó
thở, tiếng Nàng thở hít kḥ khè, tôi báo với cô y tá trực đêm. Cô mang dàn máy
dưỡng khí vào cho Nàng thở.
Là người tỵ nạn chính
trị, chúng tôi được hưởng những benefits như những sĩ quan: chúng tôi có
Medicaid, Medicare, Foodstamp, đi khám bệnh, đau nằm bệnh viện không phải trả
tiền.
Đặc biệt trong Sở Xă
Hội Quận Fairfax, nơi vợ chồng tôi sống, có vị nhân viên người Việt có sáng kiến
cung cấp những bữa cơm Việt Nam cho chúng tôi. Sở nhờ Nhà Hàng Hương B́nh ở
Trung Tâm Eden làm công việc này. Có những vị tự nguyên đến Nhà Hàng mỗi ngày
lấy cơm đưa đến tận pḥng cho chúng tôi. Những phần cơm canh đựng trong những
hộp mob. Mỗi phần ăn chúng tôi phải trả 1 đồng. Như vậy tiền cơm của chúng tôi
mỗi tháng là 80 đồng. Mỗi người 40 đồng.
Dường như trên khắp
nước Kỳ Hoa không thành phố nào có việc Sở Xă Hôi cho nhân viên đem phần cơm đến
tận nhà cho những người già như chúng tôi.
Tôi cám ơn các vị
thiện nguyện.
Biết chuyện Cơm Canh
của chúng tôi, Thanh Thương Hoàng, ở San Jose, nói:
– Ở đây tao cũng có
cơm xă hội, mỗi bữa 3 đồng. nhưng tao phải đến ăn ở tiệm ăn Việt Nam, chúng mày
sướng quá.
Anh đă từng đi khắp
bốn phương,
Tháng Ba, anh có thấy
trên đường
Những hoa gạo đỏ tươi
như máu
Nhầu nát như người
lính tử thương ?
Anh ạ, tôi buồn khôn
xiết nói
Cánh T́nh đă rụng tự
đêm qua.
Một khi T́nh rụng như
Hoa rụng,
Máu đỏ ĺa Tim, dạ
xót sa.
Hoàng Cầm, Bên Kia
Sông Đuống
Em ơi! Buồn làm chi
Anh đưa em về sông
Đuống
Ngày xưa cát trắng
phẳng ĺ
Sông Đuống trôi đi
Một ḍng lấp lánh
Nằm nghiêng nghiêng
trong kháng chiến trường kỳ
Xanh xanh băi mía bờ
dâu
Ngô khoai biêng biếc
Bên kia sông Đuống
Quê hương ta lúa nếp
thơm nồng
Tranh Đông Hồ gà lợn
nét tươi trong
Màu dân tộc sáng bừng
trên giấy điệp
Ai về bên kia sông
Đuống
Cho ta gửi tấm the
đen
Mấy trăm năm thấp
thoáng mộng b́nh yên
Những hội hè đ́nh đám
Trên núi Thiên Thai
Trong chùa Bút Tháp
Giữa huyện Lang Tài
Gửi về may áo cho ai
Chuông chùa văng vẳng
nay người ở đâu?
Những nàng môi cắn
chỉ quết trầu
Những cụ già phơ phơ
tóc trắng
Những em sột soạt
quần nâu
Bây giờ đi đâu, về
đâu?
Ai về bên kia sông
Đuống
Có nhớ từng khuôn mặt
búp sen
Những cô hàng xén
răng đen
Cười như mùa thu toả
nắng
Chợ Hồ, chợ Sủi người
đua chen
Băi Trầm Chỉ người
giăng tơ nghẽn lối
Những nàng dệt sợi
Đi bán lụa mầu
Những người thợ nhuộm
Đồng Tỉnh, Huê Cầu
Bây giờ đi đâu, về
đâu?
Bao giờ về bên kia
sông Đuống
Anh lại t́m em
Em mặc yếm thắm
Em thắt lụa hồng
Em đi trẩy hội non
sông
Cười mê ánh sáng muôn
ḷng xuân xanh.
Tôi không biết miền
Trung, miền Nam Việt Nam có cây hoa gạo hay không. Cây hoa gạo ở miền Bắc thường
có ở những bờ đê. Giống cây này ít lá, nên không bị gió cuốn, rễ cây lớn nên dù
băo thổi cũng không bật rể, không đổ cây, cây bảo vệ đê tốt nhất.
Tôi thấy cây hoa gạo
ở trên đê sông Đuống quê tôi. Bài Thơ Hoa Gạo của Nguyễn Bính tả loài hoa này
thật tuyệt. Loài hoa này không liên can ǵ đến gạo, tại sao nó có tên là hoa
Gạo? Hoa cánh đỏ, có những sợi tơ trắng. Tơ hoa gạo thường bay theo gió.
Một buổi tối mùa thu
năm 1947 tôi đi trên đê sông Đuống. Trời sáng trăng. Từ trên đê tôi đi xuống
cánh đồng để về làng tôi. Tất cả đất trời lúc ấy chỉ có ḿnh tôi.
Và vầng trăng vàng.
Tối mùa thu ấy tôi 14
tuổi. Trên đường qua cánh đồng lá ngô reo sào sạc, tôi nghĩ:
– Ngày nào ta ba mươi
tuổi, ta sẽ trở về đây, ta sẽ đi một ḿnh qua cánh đồng này như tối hôm nay ta
đi. Ta sẽ nhớ lại buổi tối hôm nay ta đi như thế này.
Tối ấy khi tôi về đến
nhà tôi, thầy mẹ tôi và các em tôi c̣n thức. Sáng trăng chiếu trải trên thềm
nhà. Có rổ khoai lang vừa luộc xong.
Mùa thu 1948 tôi là
nhân viên Ban T́nh Báo Đặc Biệt Gia Lâm, tôi được lên Thái Nguyên dự Khóa Huấn
Luyện. Thái Nguyên là địa đầu của Việt Bắc. Học viên từ nhiếu Liên Khu về học.
V́ giữ bí mật nên các học viên không được dùng tên thật, dù là bí danh. Vào
trường, chúng tôi xếp hàng. Tôi ít tuổi nhât, thấp nhất, đứng đầu hàng. Điểm số,
tôi Số Một. Tôi có tên là chú Một. Mấy chị đứng sau tôi là chị Hai, chị Ba v..v…
Một lần chúng tôi
được về thực tập ở thị xă Thái Nguyên. Phi cơ Pháp bay đến. Báo động. Mọi người
từ trong thị xă kéo lên sườn núi. Trong rừng thông tôi thấy một gia đ́nh tản cư.
Ông bố, bà mẹ như bố mẹ tôi, con ông bà mấy người như anh em tôi. Nh́n họ tôi
nhớ bố mẹ tôi, tôi nhớ các em tôi quá.
Buổi chiều, tôi ngồi
trên thềm nhà, một chị cũng về học như tôi, hỏi tôi:
– Sao chú buồn thế?
Chiều hôm ấy tôi nhớ
thầy mẹ tôi, nhớ các em tôi, mà tôi không biết.
Năm 1947 anh Dũng, Ủy
Viên Thanh Niên Gia Lâm, tổ chức ban kịch tuyên truyền lưu động đi diễn ở những
đ́nh làng trong phủ. Ban Kịch có 5 diễn viên, trong số có Xuân Cang, và tôi.
Chúng tôi cùng ở vào số tuổi 14, 15. Xuân Cang nay là nhân viên Ṭa Soạn báo
Người Lao Động ở Hà Nội.
Một tối anh Dũng đưa
anh em tôi đến thăm mấy anh Vệ Quốc Quân.
Sáng trăng. Chúng tôi
ngồi ngoài sân nhà. Giữa chúng tôi là rổ khoai lang luộc. Anh Đội Trưởng nói với
chúng tôi:
– Các anh chiến đấu
dành độc lập. Nhưng các anh sẽ không hưởng hạnh phúc được sống độc lập. Các em
sẽ hưởng.
Đó là đêm sáng trăng
năm 1947 ở Gia Lâm, Bắc Ninh.
Đêm sáng trăng năm
1948 ở một làng ven thị xă Thái Nguyên, giữa chúng tôi có một rổ sắn luộc, anh
thanh niên nh́n tôi:
– Anh thương em. Anh
đi kháng chiến là nhiệm vụ của các anh. C̣n em, em và những em cùng tuổi với em,
các em đang tuổi đi học. Lẽ ra các em phải được sống yên b́nh, trong t́nh yêu
thương của bố mẹ. Nhưng các em cũng đi chiến đấu như các anh.
Bẩy mươi mùa thu lá
bay qua đời tôi. Nhanh thật là nhanh.
Vẫn biết Thời Gian
qua nhanh, chỉ không ngờ nó qua nhanh đến thế.
Mới ngày nào, như mới
hôm qua, tôi là chú thiếu niên 14 tuổi…
Hôm nay tôi 84.
Tôi không một lần trở
về cánh đồng trăng thu năm xưa.
Nhưng chú thiếu niên
14 tuổi năm xưa sống măi trong tôi. Chú không già đi, với tôi chú măi măi 14
tuổi.
Tôi vừa nh́n thấy chú
đi qua cánh đống lá ngô reo sào sạc trong buổi tối mùa thu trăng vàng..
